Ung thư trong thai kỳ là tình trạng hiếm gặp, tuy nhiên khi xảy ra, nó lại mang đến những thách thức lớn cho cả người mẹ và các chuyên gia y tế. Tuy ung thư hiếm khi gây tác động trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi, những phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư mà các chuyên gia phải xem xét và lựa chọn lại trở thành những vấn đề được quan tâm rất nhiều.
Các loại bệnh ung thư phụ nữ có thể mắc phải khi mang thai
- Ung thư vú: là loại ung thư phổ biến nhất mà phụ nữ có thể gặp phải trong thời gian mang bầu, đây được xem là bệnh ác tính xuất phát từ các tế bào trong tuyến vú. Ung thư vú có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, như ung thư dạng viêm, ung thư dạng u, hay ung thư biểu mô nhất quán.
- Ung thư cổ tử cung: là một loại ung thư phát triển từ các tế bào trong cổ tử cung, phần dưới của tử cung gần âm đạo.
- Ung thư buồng trứng: mặc dù khá hiếm, nhưng ung thư buồng trứng vẫn có thể xảy ra trong quá trình mang thai. Đây là một bệnh ung thư phát triển từ các tế bào bên trong buồng trứng và có thể lan ra các cơ quan lân cận trong cơ thể. Dấu hiệu và triệu chứng của ung thư buồng trứng có thể bao gồm đau bụng, khối u hoặc phồng lên trong vùng bụng, tiểu tiện nhiều hơn bình thường, mất cân và thay đổi kinh nguyệt.
- Ung thư tuyến tụy: là một loại bệnh ung thư xuất phát từ tuyến tụy, một cơ quan nằm gần dạ dày và ruột non trong hệ tiêu hóa. Bệnh xảy ra khi tế bào trong tuyến tụy trở nên bất thường và phát triển không kiểm soát, tạo thành khối u ác tính.
- Ung thư máu: có thể được gọi là “ung thư huyết học khi mang bầu.” Đây là một loại ung thư hiếm gặp mà phụ nữ có thể mắc phải trong quá trình mang thai. Các loại ung thư máu phổ biến khi mang thai bao gồm ung thư bạch cầu (leukemia) và ung thư tủy xương (multiple myeloma).
Phương pháp chẩn đoán
Trong thời kỳ mang thai, việc phát hiện ung thư có thể không rõ ràng do một số triệu chứng của bệnh (như sưng phù, đau đầu, thay đổi vú, chảy máu hậu môn…) thường gặp trong quá trình mang bầu. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng ung thư không thể được phát hiện, dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán ung thư khi mang thai, nhưng cần được thực hiện một cách cẩn thận để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.
- Siêu âm: được sử dụng để xem xét và đánh giá cơ quan nội tạng và khối u trong cơ thể. Đây là một phương pháp không xâm lấn và an toàn để chẩn đoán ung thư trong thời gian mang thai.
- Xét nghiệm máu: có thể được sử dụng để kiểm tra các chỉ số máu và các dấu hiệu biểu hiện của ung thư. Xét nghiệm này có thể cung cấp thông tin về sự hiện diện của khối u hoặc sự biến đổi trong các chỉ số máu có thể liên quan đến ung thư.
- Xét nghiệm tế bào và mô: bằng cách thu mẫu tế bào từ các vùng bất thường hoặc tế bào trong máu để xác định sự tồn tại và tính chất của khối u.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) và máy quét CT: đây là những phương pháp hình ảnh hiện đại có thể được sử dụng để tạo ra hình ảnh chi tiết về cơ thể và xác định vị trí và kích thước của khối u.
- Xét nghiệm nước tiểu: có thể sử dụng để kiểm tra sự hiện diện của các chất hoá học hoặc dấu hiệu mà có thể liên quan đến ung thư.
Ảnh hưởng của bệnh ung thư đối với thai kỳ
Ảnh hưởng về mặt sinh lý cho mẹ:
Sức khỏe tổng thể của người mẹ suy yếu, mệt mỏi, dẫn đến chất lượng cuộc sống và khả năng hoạt động hàng ngày bị suy giảm. Ngoài ra, các liệu pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị có thể gây ra tác động tiêu cực cho cơ thể của người mẹ như mất tóc, mệt mỏi, buồn nôn, suy nhược và suy giảm miễn dịch. Một số phương pháp điều trị ung thư có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của mẹ, gây ra vấn đề về vô sinh hoặc giảm khả năng sinh con sau này.
Ảnh hưởng về mặt sinh lý của thai nhi:
Một số phương pháp điều trị ung thư có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tự nhiên của thai nhi, gây nguy cơ sinh non, suy dinh dưỡng, suy tim và các vấn đề khác về sức khỏe. Ngoài ra, một số bệnh ung thư có khả năng di truyền từ mẹ sang thai nhi, làm tăng nguy cơ mắc ung thư ở thai nhi trong tương lai.
Ảnh hưởng về mặt tâm lý cho mẹ và thai nhi
Mắc bệnh ung thư khi mang thai có thể gây lo lắng, căng thẳng, hoảng sợ và khó chịu cho người mẹ. Sự lo lắng về sức khỏe của bản thân, lo lắng về tương lai và tương quan giữa việc điều trị ung thư và sự phát triển của thai nhi là những vấn đề tâm lý thường gặp. Song song đó, bệnh cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu và căng thẳng, do áp lực và sự lo ngại về tương lai ở người mẹ.
Điều trị ung thư khi mang thai
Việc điều trị ung thư khi mang thai đòi hỏi một sự tiếp cận đặc biệt để bảo vệ sự phát triển của thai nhi và sức khỏe của mẹ. Dưới đây là một số phương pháp điều trị ung thư phổ biến được sử dụng trong trường hợp này:
- Phẫu thuật: nếu khối u có thể được loại bỏ một cách an toàn và không gây hại cho thai nhi, phẫu thuật có thể được thực hiện. Tuy nhiên, quyết định về phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào loại ung thư, vị trí và giai đoạn của bệnh, cùng với đánh giá rủi ro và lợi ích cho cả mẹ và thai nhi.
- Xạ trị: phương pháp này có thể được được sử dụng để điều trị ung thư khi mang thai. Tuy nhiên, việc sử dụng xạ trị trong thời kỳ mang thai thường được hạn chế và chỉ thực hiện nếu lợi ích vượt quá rủi ro tiềm năng cho thai nhi.
- Hóa trị: một số liệu pháp hóa trị an toàn có thể được sử dụng trong suốt thai kỳ. Tuy nhiên, việc lựa chọn thuốc và liều lượng phải cân nhắc kỹ lưỡng để tránh gây hại cho thai nhi. Thông thường, việc sử dụng hóa trị trong ba tháng đầu tiên và ba tháng cuối cùng của thai kỳ thường được tránh vì:
- Trong 3 tháng đầu tiên, các cơ quan của thai nhi vẫn đang phát triển, do đó, việc sử dụng hóa trị có thể gây nguy cơ dị tật thai nhi hoặc sảy thai.
- Trong thời gian từ 3 tháng giữa đến 3 tháng cuối của thai kỳ, các bác sĩ có thể chỉ định một số loại hóa trị không có ảnh hưởng rõ rệt đến thai nhi. Nhau thai đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ giữa thai phụ và thai nhi, ngăn cản một số loại thuốc xâm nhập, trong khi một số khác có thể xuyên qua với lượng nhỏ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em tiếp xúc với hóa chất điều trị trong tử cung không thể phát hiện bất thường ngay sau sinh hoặc trong quá trình phát triển và lớn lên, so với trẻ không tiếp xúc hóa chất.
- Việc sử dụng hóa trị trong giai đoạn cuối của thai kỳ có thể gây tác động không mong muốn đối với thai phụ, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi (ví dụ, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn do thiếu máu khi sinh).
- Một số bác sĩ có thể đề xuất chuyển dạ nhân tạo sớm để bảo vệ em bé trước khi tiếp nhận liệu pháp ung thư. Tuy nhiên, việc phát triển và chuyển dạ tự nhiên vẫn là lựa chọn tốt nhất. Trẻ sinh non có nguy cơ cao hơn mắc các vấn đề sức khỏe so với trẻ sinh tự nhiên tiếp xúc với hóa chất trong quá trình hóa trị.
- Phụ nữ đang tiếp tục hóa trị không nên cho con bú, vì hóa chất có thể lọt vào cơ thể trẻ qua sữa mẹ.
Việc điều trị ung thư khi mang thai đòi hỏi sự quản lý chuyên gia từ các bác sĩ chuyên khoa ung thư và bác sĩ chuyên khoa sản khoa. Các bác sĩ sẽ đưa ra quyết định điều trị phù hợp dựa trên loại ung thư, giai đoạn bệnh, tuổi thai và tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi.
Trong quá trình điều trị ung thư khi mang thai đòi hỏi theo dõi chặt chẽ của các chuyên gia y tế. Các cuộc kiểm tra định kỳ và các xét nghiệm sẽ được thực hiện để đánh giá tình trạng ung thư, sự phát triển của thai nhi và sức khỏe tổng quát của mẹ.
Quốc Bảo tổng hợp
